Oliwka – dar Ateny

Drzewo oliwne, Oliwka rosnące przede wszystkim w krajach śródziemnomorskich jest znane od tysięcy lat. Początek jego historii pięknie tłumaczy starożytna legenda. Otóż bogini Atena upatrzyła sobie pewne piękne miasto, Chciała w nim zamieszkać i je ochraniać. Jednak to samo miasto upodobał sobie bóg morza Posejdon.

Do rozstrzygnięcia sporu bogini zaproponowała rywalizację. Każdy z bogów miał zaoferować miastu to, co miał najlepsze. Sędzią był Kekrops pół wąż a pół człowiek, słynący z mądrości. Bogowie wspięli się na skałę Akropolu i rozpoczęli rywalizację. Posejdon uderzył trójzębem w skałę i od razu wytrysnęła woda. Wzbudziło to zachwyt, ale kiedy Kekrops spróbował smaku wody, okazało się, że jest to słona woda morska. Atena natomiast uklękła i zasadziła drzewo – pierwsze drzewo oliwne.

Bogini przyznano zwycięstwo, a miasto przybrało nazwę Ateny. Odtąd zaczęto sadzić te drzewa w całej Grecji i tak się dzieje aż do dzisiaj.

Grecy, a potem mieszkańcy innych krajów o zbliżonym klimacie docenili wartość drzewa, które rodzi smaczne oleiste owoce, dodające sił i zdrowia. Można pozyskiwać z nich żółtawy sok – oliwę, które decyduje o wyjątkowym smaku potraw.

Ludzie nauczyli się używać oliwy do gotowania, do oświetlania – lampki oliwne, do opatrywania ran, do leczenia i upiększania się.

Oliwa a zdrowie

Już w czasach Hipokratesa doceniano wartość odżywczą oliwy i jej dobroczynny wpływ na zdrowie. Dziś tłumaczymy to właściwościami odżywczymi tego tłuszczu. Zaopatruje ona organizm człowieka w duże ilości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych – 73,7% oliwy. Nasycone kwasy tłuszczowe zwiększają stężenie złego cholesterolu LDL we krwi. Cholesterol ten powoduje gromadzenie się lipidów w ścianach tętnic, co przyczynia się do rozwoju miażdżycy. Natomiast dieta oparta na żywności zawierającej głównie jednonienasycone kwasy tłuszczowe zapobiega odkładaniu się LDL w ścianach tętnic, spychając go do wątroby, gdzie zostaje przetworzony lub wydalony.

Na pomoc sercu

Z badań medycznych wynika, że dobry stan układu krążenia zależny jest nie tylko od ilości ale też od rodzaju spożywanych tłuszczów. Spożywanie oliwy z oliwek zapewnia organizmowi konieczne ilości jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, które jak już wspomniano, zapobiegają miażdżycy i w ten sposób przyczyniają się do dobrego funkcjonowania układu krążenia, do kontroli nadciśnienia, zmniejszają zagrożenie takimi chorobami jak choroba wieńcowa i zawał mięśnia sercowego.

Profilaktyka choroby nowotworowej

Wielu epidemiologów na czele z noblistą Sir Richardem Dollem udowodniło związek spożywania tłuszczów wielonasyconych z niektórymi postaciami raka. Szukając antidotum zwrócono uwagę na przeciwutleniacze zawarte w oliwie, takie jak witamina E, która jest jednym z podstawowych antyoksydantów ochraniających komórki przed utlenianiem i zniszczeniem, co może stać się przyczyną raka. Ponadto badania udowadniają związek pomiędzy spożywaniem oliwy z oliwek, a prawidłowym funkcjonowaniem układu pokarmowego. Oliwa reguluje wydzielanie soków żołądkowych, zapobiega tworzeniu się kamieni żółciowych, poprawia przemianę materii.

Lecznicze liście

Nie tylko olej, ale liście drzewka oliwnego są przetwarzane w celach leczniczych. Liście powszechnie stosuje się w leczeniu schorzeń związanych z wirusami, retrowirusami, bakteriami i pierwotniakami. Stosuje się je przy przeziębieniach i grypie, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, mononukleozie wywołanej przez wirus Epsteina-Barra, przy opryszczce, półpaścu, zapaleniu płuc, malarii i kilku infekcjach.

W medycynie tradycyjnej stosowano liście oliwki w celu obniżenia gorączki, poziomu cukru we krwi oraz środek moczopędny. Liście oliwki słyną z naturalnej odporności na bakterie i insekty. Podręcznik Ziół Leczniczych Duke`a wymienia liście oliwki jako środek przeciwbakteryjny, hipoglikemiczny antyoksydant ze wskazaniem do stosowania w różnych stanach chorobowych.

Oliwa a religia

Oliwa z oliwek jest nierozerwalnie związana z tradycją religijną i liturgią Kościoła Prawosławnego. Dominuje w takich rytach jak namaszczenie księży, błogosławieństwo, chrzest. Podczas chrztu ksiądz trzema palcami namoczonymi w oliwie kreśli znak krzyża na ciele dziecka oliwą. Po ceremonii chrztu woda z oliwą, która pozostała w chrzcielnicy, uważana jest za poświęconą i nie może być wylana byle gdzie. Zbiera się ją w specjalnych pojemnikach wystawionych w kościołach.

Oliwa z oliwek używana jest także przy zagniataniu chleba, w tym chleba używanego podczas konsekracji. Jest ona również jednym z dziewięciu składników tzw. Fanuropity – ciasta wypiekanego 27 sierpnia z okazji Dnia Św. Fanurego. Oliwa jest również składnikiem potraw spożywanych w czasie postów poprzedzających Wielkanoc, Boże Narodzenie i Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny.

Wymagania drzewka oliwnego

Oliwka jest od kilku sezonów bardzo modną rośliną w aranżacji wnętrz – ceniona ze względu na swój śródziemnomorski charakter, pozwala nam stworzyć lekko wakacyjny klimat w mieszkaniu.

Drzewka oliwne mają piękne, jasnozielone albo lekko szarawe listki. Niestety na obfite owocowanie w uprawie w mieszkaniu nie możemy zbytnio liczyć, ale przy odrobinie szczęścia, uda nam się sprawić, aby drzewko zakwitło i wydało kilka owoców. Drzewko oliwne w naturalnych warunkach rośnie na glebie kamienistej, lekkiej, suchej i mało żyznej. Dlatego starając się posadzić je w donicy, zapewnijmy mu podobne warunki. Gleba powinna mieć odczyn 6-7 pH. Jest to optymalne podłoże dla oliwki – lekkie i przepuszczalne. Z racji swojego pochodzenia, drzewko oliwne będzie wymagało nasłonecznionego stanowiska. Doskonałe będzie miejsce w oknie, od strony południowej. Stanowisko, gdzie postawimy donicę z drzewkiem powinno być również przewiewne. Drzewko oliwne najlepiej rośnie w donicy glinianej, z warstwą drenażu z keramzytu. Dzięki drenażowi, korzenie rośliny nie stoją w wodzie. Roślina ta ładnie prezentuje się w każdej naturalnej donicy. Może to być terakota, donica pleciona z wikliny lub koszyk.