Wanilia płaskolistna

A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż

Vanilla planifolia, rodzina: storczykowate (Orchidaceae)

Wanilia płaskolistna, jak większość przypraw pochodzących z Ameryki Południowej, dotarła na Stary Kontynent w XVI wieku za sprawą hiszpańskich konkwistadorów. Podobno pierwszym Europejczykiem zafascynowanym jej smakiem i zapachem był Hernan Cortes, który został poczęstowany przez władzę Azteków Montezumę napojem o nazwie tlilxochitl.

Słodki trunek był przyrządzany z kakao, miodu i lasek wanilii. Popularność wanilii w Europie sprawiła, że podjęto próby przeniesienia jej upraw z Meksyku w inne rejony świata. Przez wiele lat kończyły się one niepowodzeniem, gdyż uzyskane plony okazywały się bezużyteczne, a nowe odmiany wanilii nie miały właściwego zapachu. Sukces osiągnięto dopiero w XIX wieku. Obecnie największe światowe plantacje wanilii znajdują się na Madagaskarze. Wanilina, będąca składnikiem wanilii odpowiedzialnym za jej zapach, znalazła szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, kosmetycznym a nawet tytoniowym. Aromatyzuje się nią czekolady, kremy, likiery i tytoń. Coraz częściej jednak używa się w tym celu waniliny syntetycznej, której produkcja jest około 250 razy większa.

WYSTĘPOWANIE I UPRAWA

Roślina strefy równikowej. Preferuje wysoką temperaturę i dużą wilgotność powietrza. Rośnie w Ameryce Środkowej i Południowej. Jest to pnącze, epifit osiągający nawet 25 metrów długości, czepiający się korzeniami powietrznymi pni drzew. Owocem jest torebka strąkokształtna o długości 15-25 cm, wypełniona drobnymi nasionami. W Polsce gatunek uprawiany tylko w warunkach domowych. Roślinie należy zapewnić stanowisko wilgotne (85%) i jasne oraz przez cały rok w ciągu dnia utrzymywać temperaturę 29 stopni Celsjusza a nocą 23 stopnie Celsjusza. W okresie intensywnego wzrostu wanilię należy obficie podlewać przy jednoczesnym zapewnieniu łatwego odpływu wody.

ZASTOSOWANIE

Owoce poddane fermentacji i suszeniu stają się laskami wanilii, zawierającymi aldehyd – wanilinę. Są cenną przyprawą do ciast, deserów, czekolad, kremów, lodów i sosów cukierniczych. Wanilia wykazuje działanie wzmacniające psychikę, przeciwdepresyjne, uspokajające i kardiostymulujące. Jest wykorzystywana w leczeniu schorzeń reumatycznych.