Zdrowie. Zielona Encyklopedia Zdrowia – Czosnaczek pospolity
Zdrowie. Zielona Encyklopedia Zdrowia – Czosnaczek pospolity
A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż
Alliaria petiolata, rodzina: kapustowate (Brassicaceae)
Czosnaczek pospolity jest jedną z najstarszych europejskich przypraw kuchennych. Dawniej używano go w tym samym celu, w jakim współcześnie stosuje się pieprz. Roślina stanowi cenne źródło pokarmu prawie siedemdziesięciu gatunków owadów oraz siedmiu gatunków grzybów.
Należy natomiast unikać jej nadmiernego spożywania przez krowy i owce, ponieważ może powodować nieprzyjemny smak mleka. Owady i grzyby żywiące się czosnaczkiem nie występują w stanie dzikim w Ameryce Północnej, gdzie uprawiano go początkowo jako zioło. Zwiększało to wydajność nasion rośliny i spowodowało jej duże rozprzestrzenienie, co w efekcie doprowadziło do tego, że stała się uciążliwym chwastem zwalczanym obecnie w wielu stanach. Walka z czosnaczkiem pospolitym nie jest jednak łatwa. Nasiona mają zdolność do kiełkowania nawet po pięciu latach, co utrudnia mechaniczne zwalczanie tego gatunku.
Występowanie Czosnaczek pospolity
Naturalny zasięg tego gatunku obejmuje całą Europę, północne krańce Afryki oraz południowo-zachodnią i środkową Azję. Obecnie zawleczony na inne kontynenty. W Polsce pospolity na całym obszarze. Liście zbiera się przede wszystkim na wiosnę, młode pędy później.
Morfologia
Jest to roślina zielona osiągająca wysokość 25-90 centymetrów. Pojedyncza lub słabo rozgałęziona łodyga jest kanciasta, u góry naga i w dolnym odcinku odstająco owłosiona. Karbowane lub piłkowane liście dolne są długo ogonkowe, sercowato trójkątne lub nerkowato sercowate, środkowe – sercowate, a górne – jajowato sercowate, krótko ogonkowe. Drobne, białe kwiaty zebrane są w pojedyncze grona. Owocem jest cztero-kanciasta łuszczyna.
Biologia i ekologia
Jest to dwuletnia, azotolubna roślina, kwitnąca w maju i czerwcu, a w wyższych położeniach także później. Kwiaty są owadopylne lub samopylne. Nasiona roznosi wiatr lub woda deszczowa płynąca po powierzchni ziemi. Na liściach czosnaczka żerują między innymi gąsienice motyla zorzynka rzeżuchowca. Czosnaczek pospolity spotykany jest w zaroślach i cienistych lasach.
Surowiec
Surowcem stosowanym do celów leczniczych jest ziele czosnaczka pospolitego zbierane wiosną przed kwitnieniem lub na początku kwitnienia. Jadalne są również surowe liście, zielone łuszczyny oraz same nasiona, które zbiera się we wrześniu i w październiku.
Zastosowanie w medycynie
Jako roślina lecznicza czosnaczek pospolity używany jest do dezynfekcji przewodu pokarmowego oraz do okładania ropiejących i trudno gojących się ran. Nalewkę z czosnaczka pospolitego stosuje się zewnętrznie do nacierania w dolegliwościach reumatycznych. Sok ze świeżych liści łagodzi stany zapalne skóry. Jest on źródłem wapnia, fosforu i żelaza. Młode ziele zawiera znaczne ilości witaminy C.
Zastosowanie w kuchni
Jadalne są młode wierzchołki roślin, liście i nasiona. Czosnaczek ma charakterystyczny czosnkowy zapach, który szczególnie intensywnie wydziela się po roztarciu liści. Smak liści jest ostry i palący. Do potraw dodaje się drobno pokrojone liście. Czosnaczek może być stosowany w takich samych potrawach jak czosnek pospolity i niedźwiedzi. Jest polecany do zup, sosów, placków ziemniaczanych, sałatek warzywnych, past twarogowych oraz dań z mięsa mielonego. Doskonałe jest pesto ze świeżych liści, orzechów, oliwy i soku z cytryny. Świeże liście można zastępować zmielonymi nasionami.
