Krokus uprawny

A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż

Crocus sativus; rodzina: kosaćcowate (Iridaceae)

Krokus uprawny – szafran

Nazwa krokusa uprawnego wywodzi się z mitologii greckiej. Krokos był pięknym młodzieńcem zakochanym w nimfie Smilaks. Niestety, gorące uczucie nie zakończyło się szczęśliwie. Krokos został zamieniony w kwiat nazywany od tej pory krokusem.

Najcenniejszą częścią tej rośliny są znamiona kwiatów, czyli końcówki słupków. Powstająca z nich przyprawa nazywana szafranem jest uznawana za najdroższą na świecie. Trudno się temu dziwić. Aby zebrać kilogram znamion, potrzeba 150 tysięcy kwiatów. Pomimo wygórowanej ceny szafran jest znany na świecie już od ponad 3000 lat. Buddyjscy mnisi używali go do barwienia szat, starożytni Grecy farbowali nim włosy, a mieszkańcy Egiptu produkowali z niego perfumy i stosowali jako afrodyzjak. Wysoka, mogąca osiągać kilkadziesiąt tysięcy złotych za kilogram cena szafranu sprawia, że na rynku pojawia się wiele podróbek. Fałszywy szafran jest o wiele tańszy, lecz ze szlachetną przyprawą ma niewiele wspólnego. Żółty proszek, choć podobny do oryginału, zawiera jedynie sproszkowane płatki nagietka. W średniowieczu takie fałszerstwo było karane śmiercią.

WYSTĘPOWANIE I UPRAWA.

Gatunek pochodzący z Grecji i Bliskiego Wschodu. Aktualnie uprawiany w wielu krajach świata. W Polsce występuje szafran spiski (Crocus scepusiensis). Krokusy lubią przepuszczalne, lekkie gleby i słoneczne lub półcieniste stanowiska.

ZASTOSOWANIE.

W lecznictwie było stosowane znamię słupka. Surowiec zawiera olejek (głównie safranol), żółty barwnik krocynę, karotenoidy, witaminy z grupy B, pektyny i cukry. Wyciągi obniżają ciśnienie, działają przeciwskurczowo. Obecnie szafran jest używany w przemyśle spożywczym do aromatyzowania i barwienia napojów, jako składnik zup i przypraw (curry) oraz do zabarwiania ryżu w hiszpańskim daniu o nazwie paella.