Cząber górski

A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż

Satureja montana; rodzina: jasnotowate (Lamiaceae)

Cząber górski to roślina z rodzaju dwa, a nawet trzy w jednym. Przez lata bowiem ta krzewinka pokrywająca się latem białymi kwiatami była ceniona za walory smakowe, lecznicze i dekoracyjne.

Zanim mieszkańcy Starego Kontynentu poznali pikantny smak czarnego pieprzu i papryczki chili, cząber górski był najdroższą przyprawą, która trafiała na europejskie stoły. Roślina do dzisiaj jest składnikiem ulubionych przez kucharzy poszukujących ziół o korzennym i intensywnym aromacie. W kuchni należy jednak pamiętać o tym, żeby dodawać ją pod koniec przyrządzania potrawy. Pachnące kwiaty cząbru górskiego są lubiane przez pszczoły, dlatego już Wergiliusz zachęcał starożytnych rzymskich pszczelarzy do sadzenia cząbru w pobliżu uli. Uzyskany dzięki temu miód miał się charakteryzować niezwykłym aromatem. Jako roślina dekoracyjna cząber górski pojawia się często w skalniakach, ogrodach rustykalnych i japońskich. Znakomicie nadaje się na roślinę okrywową oraz pachnącą obwódkę tarasów i ogrodowych ścieżek. Może by uprawiany w mieszkaniu.

WYSTĘPOWANIE I UPRAWA.

Roślina pochodzi z rejonów Morza Czarnego, wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego i z Europy Południowej. Występuje w stanie dzikim oraz w uprawach. Do Europy Środkowej cząber górski dotarł około IX wieku. W Polsce jest uprawiany bardzo rzadko. Pozyskuje się zielone części zioła. Zbiór od lipca do września.

ZASTOSOWANIE.

Do celów kulinarnych stosuje się ziele równo świeże, jak i suszone. Można ścinać tylko wierzchołki pędów lub całą nadziemną część. Cząber najlepiej wrzucać pod koniec przyrządzania potrawy. Ma mocniejszy smak niż cząber ogrodowy, dlatego należy używać go oszczędniej. Zielone części dodają pikantnego smaku sałatkom. To doskonała przyprawa do wszelkich dań z warzyw strączkowych. Poprawia walory smakowe zup. Doskonale łączy się z pomidorami, wzbogaca smak ryb, zwłaszcza pstrąga. Cząber można stosować do przyprawiania dziczyzny, zawiesistych sosów, tłustych mięs, farszy. Dobrze zastępuje sól w potrawach dla osób na diecie bezsolnej. Olej uzyskany z rośliny ma ostry, gorzki smak i jest powszechnie wykorzystywany do doprawiania salami. Świeże gałązki zioła można konserwować w oleju bądź occie. Cząber przejawia działanie przeciwzapalne, antyseptyczne i wiatropędne. Napar z ziela stosuje się na miejsca po ukąszeniach owadów.

CIEKAWOSTKI

Pochodząca z kuchni bułgarskiej czubrica jest mieszaniną przypraw na bazie cząbru górskiego. Używa się jej do jajecznicy, kanapek, ryb, serów i kiełbas, nadaje się do konserwowania i przyprawiania ogórków i kapusty kiszonej.