Zdrowie. Zielona Encyklopedia Zdrowia – Cykoria podróżnik
Zdrowie. Zielona Encyklopedia Zdrowia – Cykoria podróżnik
A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż
Cichorium intybus; rodzina: astrowate (Asteraceae)
Cykoria podróżnik jest jedną z najpopularniejszych dziko rosnących roślin leczniczych znanych ludowym znachorom od setek lat. Zapewne z uwagi na wędrowanie i występowanie w większości regionów naszej planety nazwę cykorii uzupełniono o drugi człon „podróżnik”. W Polsce roślina jest też znana pod nazwami podróżnik pospolity, podróżnik polny, cykoria zwyczajna lub dzika oraz popia rurka.
Można ją spotkać na miedzach, na pastwiskach, w przydrożnych rowach i na nieużytkach. Większość substancji znajdujących się w cykorii podróżnik ma wyjątkowo korzystny wpływ na ludzkie zdrowie, dlatego od wieków adepci ludowej medycyny zalecali ją jako lek ułatwiający trawienie, poprawiający przemianę materii i wzmacniający łaknienie. Lecznicze właściwości mają zarówno korzenie i liście, jak i niebieskie kwiaty rośliny, które według legendy zawdzięczają swój kolor oczom dziewczyny opłakującej ukochanego.
Występowanie
Cykoria podróżnik występuje w Azji, północnej Afryce i Europie. W Polsce jest gatunkiem pospolitym na niżu i w niższych położeniach górskich. Pod koniec lipca zbiera się górne części pędów z kwiatami. Korzeń powinno się pozyskiwać we wrześniu. Roślina wyrasta z nasion. Jeżeli hodujemy cykorię tylko dla korzeni, nie wolno pozwolić jej na kwitnienie, gdyż spowalnia to rozwój systemu korzeniowego.
Morfologia
Jest to roślina zielona o wysokości 20-120 centymetrów. Długie, rozgałęzione i brunatne korzenie przechodzą w sztywną, szorstką, gałęzistą i niemal bezlistną łodygę. Zatokowo pierzasto dzielne liście dolne są skupione w różyczkę. Liście łodygowe są wydłużone lub lancetowate i na brzegach ostro ząbkowane. Jasnoniebieskie kwiaty języczkowe są od spodu ogruczolone i zebrane w koszyczki o średnicy 3-4 centymetrów, umieszczone na szczycie łodygi lub w kątach górnych liści. Owocem jest niełupka opatrzona wieńcem łusek.
Biologia i ekologia
Cykoria podróżnik jest azotolubną, owadopylną byliną kwitnącą od lipca do września. Jej kwiaty zapylają pszczoły, chrząszcze lub motyle, a nasiona są roznoszone przez wiatr. Rośnie na łąkach, pastwiskach, miedzach i przy drogach.
Surowiec
Surowcem leczniczym jest korzeń cykorii podróżnik wykopywany późną jesienią lub wczesną wiosną. Czasem stosowane jest też ziele, które zbiera się na początku kwitnienia, zanim łodygi stwardnieją. Korzenie, po usunięciu cieńszych odcinków i pokrojeniu w podłużne pasy, należy suszyć w temperaturze 40 stopni. Ziele można suszyć w suszarniach naturalnych. Dobrze wysuszony korzeń powinien być twardy, łamliwy, bez zapachu, na zewnątrz jasny, a wewnątrz brunatny i połyskliwy. Ziele powinno zachować błękitną barwę kwiatów i zieloną liści oraz łodyg. Zastosowanie znajdują również świeże, młode liście cykorii podróżnik.
Zastosowanie w medycynie
Młode liście cykorii podróżnik mogą być jedzone na surowo jako sałata. Do celów leczniczych stosuje się suszony surowiec. Odwar z korzeni podany doustnie działa pobudzająco na wydzielanie soku żołądkowego. Zwiększa też wydzielanie żółci i pobudza łaknienie. Jest stosowany przy utrudnionym trawieniu i w zaburzeniach czynności wydzielniczych wątroby. Dostarczają one organizmowi znacznych ilości składników mineralnych oraz witamin. Korzeń cykorii podróżnik służy ponadto jako środek moczopędny. Napary z cykorii podróżnik stosowane są zewnętrznie przy chorobach skóry.
Zastosowanie w kuchni
Uprawne odmiany cykorii podróżnik mają gruby mięsisty korzeń, z którego produkuje się namiastkę kawy. Wykorzystuje się je także do produkcji orzeźwiającego podpiwka oraz do barwienia ciemnych piw. Po ugotowaniu korzeń doskonale smakuje z sosami. Może być podsmażany albo wykorzystywany jako dodatek do zup. Młode liście zaleca się smażyć jak szpinak, w małej ilości masła, i podawać do potraw mięsnych. Mogą stanowić składnik sałatek. Świeżymi kwiatami przybiera się sałatki. Całe koszyczki można konserwować w occie.
