Zdrowie. Zielona Encyklopedia Zdrowia – Dereń
Zdrowie. Zielona Encyklopedia Zdrowia – Dereń
A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż
Cornus mas L. Rodzina: dereniowate Cornaceae
Nazwa rodzajowa Cornus pochodzi od łacińskiego słowa cornu, co oznacza róg i odnosi się do faktu, iż drewno rośliny przypomina twardością róg. Jest ono bardzo cenione przez stolarzy.
Występowanie Dereń właściwy
Dereń właściwy inaczej dereń jadalny występuje w zachodniej Azji i południowo-zachodniej Europie. W Polsce jeste uprawiany.
Morfologia
Jest to krzew osiągający 2-5 metrów wysokości. Młode gałązki są zielone, cztero-kanciaste i miękko owłosione. Naprzeciwległe, szeroko-jajowate lub eliptyczne liście są od spodu sinozielone. Zawierają sześć par nerwów bocznych i po obu stronach przylegające włoski. Żółte, czterodzielne kwiaty o lancetowatych płatkach i szeroko trójkątnych działkach kielicha są zebrane w kuliste kwiatostany. Owocem jest podługowaty pestkowiec w kolorze wiśniowym.
Biologia i ekologia
Dereń właściwy kwitnie w marcu i kwietniu, jeszcze przed pojawieniem się liści. Preferuje stanowiska ciepłe i osłonięte. W warunkach naturalnych występuje w zaroślach i na zielonych stokach.
Surowiec
Surowcem leczniczym i kulinarnym są owoce. Najlepiej zbierać je podczas suchej pogody, we wrześniu, kiedy są w pełni dojrzałe i twarde. Suszy się je w suszarniach w temperaturze 50 stopni.
Zastosowanie w medycynie
Są cennym surowcem zielarskim. Ze względu na właściwości ściągające stosuje się je w zaburzeniach przewodu pokarmowego, zwłaszcza w chorobach żołądka i przy biegunkach. Owoce derenia właściwego zawierają sole mineralne, przede wszystkim magnez i wapń, oraz prowitaminę A. Posiada dużą zawartość witaminy C. Wzmacniają odporność i pomagają w przeziębieniach i infekcjach. Nalewka z derenia jest też stosowana jako lek na pogardę. Znajdujące się w owocach flawonoidy mają działanie antyoksydacyjne. Oznacza to, ze przeciwdziałają docierającym z otoczenia toksynom, dzięki czemu zapobiegają wystąpieniu stresu oksydacyjnego. Antynowotworowe działanie flawonoidów wzmacniają inne przeciwutleniacze obecne w owocach derenia, witamina A i C.
Zastosowanie w kuchni
Z cierpkich i kwaśnych owoców można przyrządzać soki, wina, wódki (dereniówka), nalewki, kisiele i dżemy. W postaci świeżej lub wysuszonej dodaje się owoce derenia do kompotów z gruszek i jabłek. Podobnie jak oliwki nadają się do marynowania. Przygotowane z nich sosy podaje się z dziczyzną. Wysuszone i zmielone owoce mogą służyć też jako przyprawa do zakwaszania sałatek, sosów i mięs z rożna, a uprażone są substytutem kawy. Owoce derenia można przechowywać nie tylko wysuszone, ale również zasypane cukrem lub zamrożone (są wtedy słodsze).
