Jałowiec pospolity
A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż
Juniperus communis; Rodzina: cyprysowate (Cupressaceae).
Jałowiec pospolity jest jednym z dwóch gatunków jałowca rosnących dziko w Polsce. Od zarania dziejów, zanim jagody jałowca zaczęto używać jako przyprawę, przypisywano mu właściwości magiczne.
Słowianie mieszkający na ziemiach współczesnej Polski uważali jałowiec za dobrą i życzliwą ludziom roślinę, która strzegła domostw przed nocnymi upiorami, zmorami i strzygami. Głęboko zakorzenione przekonanie o dobroczynnych właściwościach jałowca przetrwało upadek pogaństwa i wprowadzenie chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Jałowiec broniący naszych przodków przed złymi duchami z równą mocą odstraszał szatana. Dlatego powszechną praktyką było okadzanie domów dymem z palonych gałązek jałowca. Zielone gałęzie wieszano nad drzwiami na szczęście i umieszczano za świętymi obrazami. Znakomitą bronią służącą do przepędzania diabłów były ponoć laski wykonane z jałowcowego drewna. Należało tylko pamiętać o tym, aby wcześniej krzew podlewać święconą wodą i wyciąć go w dzień św. Michała, czyli 29 września.
Występowanie i uprawa Jałowiec pospolity
Gatunek rozpowszechniony na półkuli północnej. W Polsce w stanie dzikim pospolity na niżu w niższych położeniach górskich. W południowej Europie uprawiany dla owoców, w Polsce głównie jako krzew ozdobny. Do zbioru nadają się owoce w drugim roku po kwitnieniu. W pierwszym roku po uformowaniu są zielone i dopiero jesienią po 2 – 3 latach dojrzewają.
Zastosowanie w medycynie
Jałowiec normalizuje przemianę materii w tkance łącznej. Musi on jednak być stosowany z dużą ostrożnością, dawka nie może przekroczyć 7-10 jagód dziennie i nie może być stosowana dłużej jak 4-6 tygodni. Ze względu na silne działanie drażniące i poronne jałowca pospolitego szyszkojagód jako przyprawy nie powinny stosować kobiety w ciąży oraz osoby z chorym przewodem pokarmowym i chorymi nerkami.
Zastosowanie w kuchni
Szyszkojagody jałowca są cenione w kuchni ze względu na korzenny, żywiczny i gorzkawo-słodki smak oraz balsamiczny aromat. Są zbyt gorzkie, by zjadać je na surowo, dlatego do celów kulinarnych wykorzystywana jest raczej postać suszona. Zgniecione świeże owoce po zmieszaniu z miękkim masłem stanowią pikantne smarowidło do chleba. Suszonymi owocami doprawia się tłuste mięsa, szczególnie dziczyznę i baraninę, a także potrawy rybne i mączne. Jałowiec jest stosowany jako dodatek do kapusty oraz buraków ćwikłowych. Poprawia walory smakowe bigosów. Jałowcem aromatyzuje się ocet ziołowy. Zmielone szyszkojagody wchodzą w skład różnych mieszanek przypraw. Dobrze łączą się z pietruszką, tymiankiem, liśćmi laurowymi i czosnkiem. Olejek otrzymany z owoców służy do wyrobu wódki (jałowcówki), ginu i likierów.
