Czarnuszka siewna

A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż

Nigella sativa; rodzina: jaskrowate (Ranunculaceae)

Czarnuszka siewna. Właściwości drogocennego oleju z czarnuszki doceniano już w starożytnym Egipcie.

Medycy faraonów zwykli podobno mówić, że leczy on wszystko z wyjątkiem śmierci. Łatwiej jest bowiem wymienić dolegliwości, na które czarnuszka nie pomaga, niż te, których leczenie może znacznie wspomóc. Od tysięcy lat stosowano ją jako lekarstwo na przeziębienie, zaburzenia trawienia, bóle głowy, alergie, stany zapalne i infekcje. Nasiona i naczynia z olejkiem znaleziono w grobowcu żyjącego w XIV wieku p.n.e. faraona Tutanchamona.

Czarnuszka siewna była stosowana przez królową Kleopatrę w celach leczniczych, a przede wszystkim upiększającym. Roślina musiała być skuteczna, skoro piękna Kleopatra zdobyła serca dwóch wielkich wodzów rzymskiego imperium, Juliusza Cezara oraz Marka Antoniusza. Działanie czarnuszki było wychwalane przez ojca medycyny Hipokratesa, a także Pliniusza Starszego, rzymskiego pisarza, który w swoim dziele pod tytułem Historia naturalna polecał ją jako środek na ukąszenia węży i ukłucia skorpionów.

WYSTĘPOWANIE I UPRAWA.

Naturalny obszar występowania gatunku obejmuje południową część Europy oraz zachodnią Azję, gdzie rośnie zarówno dziko, jak i w uprawach. W Polsce roślina uprawiana i czasami przejściowo dziczejąca.

ZASTOSOWANIE.

Zastosowanie kulinarne mają jedynie nasiona. Można je prażyć dla wydobycia smaku i aromatu. Roślina powszechnie stosowana w kuchni indyjskiej, szczególnie jako dodatek do łagodnych duszonych dań z jagnięciny, takich jak korma (rodzaj curry na bazie jogurtu i przypraw). Przyprawa doskonale współgra również z warzywami i potrawami dhal (indyjskiej zupy), jest także często wrzucana do sosów chutney. Nasionami posypuje się przed pieczeniem chleb naan (płaski chleb drożdżowy z białej mąki pochodzenia środkowoazjatyckiego). W Europie początkowo mielone nasiona były wykorzystywane jako substytut pieprzu dla osób wrażliwych, gdyż nie podrażniają błony śluzowej żołądka.

Z czasem doceniono właściwości makrobiotyczne przyprawy. Jest stosowana jako dodatek do pieczywa (najczęściej w formie wieloskładnikowej posypki) oraz do przetworów warzywnych. W niewielkim zakresie nasiona są używane do produkcji olejku eterycznego dla cukiernictwa. W lecznictwie czarnuszkę stosuje się wewnętrznie w przypadku chorób górnych dróg oddechowych, w chorobach wątroby oraz alergii. Zewnętrznie napary z nasion są wykorzystywane przy trądziku i atopowym zapaleniu skóry.

CIEKAWOSTKI.

Czarnuszka siewna jest spokrewniona z czarnuszką damasceńską (Nigella damascena, z którą jest bardzo często mylona ze względu na podobny pokrój rośliny i zabarwienie kwiatów. Tylko ta pierwsza powinna być używana jako przyprawa.