Cząber ogrodowy

A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż

Satureja hortensis; rodzina: jasnotowate (Lamiaceae, Labiatae)

Przed laty cząber ogrodowy cieszył się jeszcze większym uznaniem niż jego górski kuzyn, a powodem popularności tych gatunków była opinia o ich wpływie na regulację popędu seksualnego: o ile cząber górski miał go zmniejszać, to cząber ogrodowy był uważany za silny afrodyzjak.

Choć w kuchni jedna i druga roślina jest stosowana równie często, cząber ogrodowy ma o wiele dłuższą tradycję medyczną. Jego właściwości antyseptyczne oraz tonizujące przewód pokarmowy były znane już starożytnym Rzymianom. Cząber ogrodowy często służył jako jeden z pierwszych odświeżaczy powietrza. Dym z gałązek wrzucanych do ogniska tworzył aromatyczny środek dezynfekujący. Z powodu dużej zawartości ostrych olejków eterycznych, takich jak karwakrol, p-cymen, alfa-thujen i alfa pinen, roślina jest wykorzystywana w przemyśle kosmetycznym jako dodatek do past do zębów i mydeł.

WYSTĘPOWANIE I UPRAWA.

W stanie dzikim cząber rośnie w południowo-wschodniej Europie i w Turcji. Obecnie uprawiany z nasion w wielu rejonach świata. W warunkach naturalnych dziczeje. Zbiór całych nadziemnych części roślin lub samych wierzchołków pędów w okresie kwitnienia.

ZASTOSOWANIE.

Roślina od wielu lat jest uznawana za doskonały dodatek i stosowana w kuchniach świata. Charakteryzuje się ostrym smakiem. Przyprawę, a także surowiec kulinarny stanowią świeże bądź ususzone rośliny. Posiekane liście mogą służyć jako atrakcyjne przybranie zamiast liści natki pietruszki. Cząber pasuje do potraw ciężkostrawnych, np. dań z roślin strączkowych, takich jak groch, fasola, bób i soczewica, dlatego w niektórych częściach Europy bywa określany jako fasolowe ziele. Można go stosować, aby wzbogacić smak dań z ziemniaków, np. pieczonych, oraz jaj. Często dodawany do zup, w szczególności pomidorowej i kartoflanki, oraz do marynat, farszów do drobiu i potraw z grzybów. Cząber wrzuca się pod koniec gotowania, gdyż długo gotowany gorzknieje. Przyprawia się nim sałatki mięsne, gotowane i smażone ryby. Dobrze komponuje się z potrawami z sera, pieczywem z oliwkami i daniami jednogarnkowymi. Najpopularniejszą postacią leku z rośliny jest napar, który stosowany wewnętrznie ma właściwości antyseptyczne i korzystnie wpływa na układ pokarmowy.

CIEKAWOSTKI.

Cząber ogrodowy był jedną z pierwszych roślin zawiezionych do Ameryki Północnej przez wczesnych kolonizatorów. Szybko się rozprzestrzenił i obecnie występuje pospolicie szczególnie w południowo-wschodniej części kontynentu.