Metylokobalamina

A | B | C | Ć | D | E | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | P | Q | R | S | Ś | T | U | V | W | X | Y | Z | Ź | Ż

Metylokobalamina to jedna z dwóch (obok adenozylokobalaminy) naturalnych i aktywnych form witaminy B12 – niezbędnej organizmowi do prawidłowego metabolizowania białek, węglowodanów i tłuszczów. Ponieważ jest bardzo skutecznym dawcą grupy metylowej (czyli cząsteczką, która przyłączając się do różnych związków biologicznych modyfikuje ich działanie), jej obecność w diecie warunkuje prawidłowy przebieg zarówno replikacji DNA, produkcji i ponownego przetwarzania niezbędnych substancji (hormonów, aminokwasów, neuroprzekazników), jak i usuwania toksyn.

Historia odkrycia witaminy B12

Witaminę B12 odkryli w latach dwudziestych XX wieku trzej amerykańscy naukowcy: Whipple, Minot i Murphy. Podczas badań nad chorymi cierpiącymi na anemię złośliwą zauważyli, że pacjenci, którzy jedli dużo bogatej w witaminę B12 wątróbki mieli lepsze parametry czerwonych krwinek niż ci, którzy od tego rodzaju podrobów stronili. Za swoją pracę otrzymali w 1934 roku Nagrodę Nobla. Czternaście lat później, w 1948 roku, udało im się wyizolować witaminę B12 w chemicznie czystej postaci – krystalicznego czerwonego proszku – ale nie byli w stanie dokonać chemicznego opisu jej struktury. Dokonała tego w 1956 roku angielska biochemiczka, również laureatka Nagrody Nobla, Dorothy Crowfoot Hodgkin.

Charakterystyka metylokobalaminy

Metylokobalamina jest jednym z najbardziej skomplikowanych związków chemicznych z grupy witamin (jej wzór cząsteczkowy to: C63H91CoN13O14P). Rozpuszczalna w wodzie i wysoce niestabilna chemicznie – wrażliwa na światło i szczególnie podatna na utlenianie – w organizmie lokuje się przede wszystkim w płynie komórkowym, krwi i w innych płynach ustrojowych. Badania na poziomie komórkowym pokazały, że metylokobalamina  jest formą witaminy B12, która po dostaniu się do wnętrza komórek jest wykorzystywana nawet 67-krotnie szybciej niż adenozylokobalamina.

Jaką formę witaminy B12 znajdziemy w suplementach?

Najpowszechniej używaną przez wytwórców suplementów diety formą witaminy B12 jest cyjanokobalamina. Dlaczego właśnie ona? Bo jest najtańsza, a jej produkcja odbywa się prostymi metodami biotechnologicznymi. Metylokobalamina jest droższa w pozyskiwaniu, ale posiada kilka zalet, dzięki którym stosowanie jej jako suplementu witaminy B12 jest korzystniejsze. Na przykład: dzięki zdolności do łatwego przenikania przez błony śluzowe może być podawana w formie pastylek do ssania lub sprayu do nosa. Ma to szczególne znaczenie dla osób, które cierpią na zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego skutkujące problemami z absorpcją składników pokarmowych. Do wchłaniania witaminy B12 przez śluzówkę żołądka i jelit niezbędna jest odpowiednia ilość kwasu żołądkowego i enzymów proteolitycznych.

Co więcej badania wskazują, że suplementacja metylokobalaminą może być bardziej efektywna, gdyż jest ona magazynowana w organizmie łatwiej i w większej ilości niż pozostałe formy witaminy B12, np. cyjanokobalamina.

Możliwe korzyści z zastosowania metylokobalaminy

Metylokobalamina uczestniczy w szeregu procesów zachodzących w organizmie człowieka. Jest odpowiedzialna między innymi za: proces krwiotworzenia – produkcję czerwonych krwinek, utrzymanie prawidłowego metabolizmu homocysteiny, utrzymanie prawidłowego metabolizmu energetycznego, podział komórek.

Poprawa wydajności fizycznej.  Jedną z ważniejszych funkcji pełnionych przez metylokobalaminę jest jej udział w prawidłowym procesie produkcji czerwonych krwinek – erytrocytów. Komórki te są niezbędne do przenoszenia tlenu pobieranego przez płuca do każdego narządu i tkanki w organizmie, a wysiłek fizyczny sprawia, że zapotrzebowanie mięśni w tlen rośnie. Prawidłowy metabolizm energetyczny podczas treningu sportowego i regeneracji po nim (szczególnie w przypadku osób starszych) w dużej mierze zależy właśnie od poziomów erytrocytów we krwi. Dlatego w takich przypadkach ważna jest odpowiednia podaż witaminy B12 umożliwiająca właściwe dojrzewanie tych ważnych komórek. Wyniki badań pokazują, że większa ilość erytrocytów o nieprawidłowym kształcie przyczynia się do występowania zespołu chronicznego zmęczenia.

Niedokrwistość złośliwa. Niedokrwistość złośliwa wynika z upośledzonego wchłaniania witaminy B12 do krwiobiegu. Jedną z przyczyn takiej sytuacji jest zapalenie błony śluzowej żołądka – choroba Addisona-Biermera. W ostatnim stadium tego schorzenia dochodzi do zniszczenia komórek wyściółki żołądka przez własny układ immunologiczny, a to skutkuje zmniejszonym wydzielaniem kwasu żołądkowego i enzymów niezbędnych do uwalniania zawartej w diecie witaminy B12. Niedokrwistość złośliwa dotyka głównie osoby starsze – przypuszcza się, że może występować nawet u 2% ludzi po 60. roku życia. Mechanizm komórkowy tego rodzaju niedokrwistości leży w zmniejszonej aktywności enzymu o nazwie syntaza metioninowa. Enzym ten uczestniczy w metabolizmie kwasu foliowego, który z kolei jest związkiem potrzebnym dla prawidłowych reakcji syntezy kwasów nukleinowych – cząsteczek budujących DNA komórki. Szczególnie wrażliwe na jakość DNA, dojrzewania czerwonych krwinek, odpowiedniego wysycenia ich hemoglobiną i dobrego przygotowania do roli, jaką mają odegrać: transportu tlenu w układzie krwionośnym.

W przypadku zaburzeń wchłaniania w żołądku bardzo dobrym źródłem witaminy B12 jest właśnie metylokobalina, ponieważ nie wymaga obecności kwasu żołądkowego do przenikania do krwiobiegu, bo przenika przez błony śluzowe już w jamie ustnej, co umożliwia ominięcie drogi pokarmowej.

Łagodzenie dolegliwości towarzyszących stwardnieniu zanikowemu bocznemu

Wysokie porcje metylokobalaminy są stosowane w łagodzeniu dolegliwości towarzyszącym nawet tak ciężkim chorobom jak stwardnienie zanikowe boczne (Amyotrophic Lateral Sclerosis, ALS). To nieuleczalna i postępująca choroba neurodegeneracyjna polegająca na uszkodzeniu obwodowego i ośrodkowego neuronu ruchowego, której objawami są: osłabienie i zanik mięśni kończyn, ich niedowład, spastyczność, trudności w oddychaniu. Pomimo że mechanizm działania metylokobalaminy w przypadkach ALS nie został jeszcze poznany, w badaniach wykazano, iż witamina ta może mieć pozytywny wpływ na stan chorych. Wynika to prawdopodobnie z jej ochronnego działania na komórki nerwowe oraz ze symulowania procesów regeneracji aksonów – wypustek komórek nerwowych, używanych do przekazywania pomiędzy nimi impulsów nerwowych.

Źródła pokarmowe metylokobalaminy

Metylokobalaminę w naszej diecie możemy pozyskiwać jedynie z produktów pochodzenia zwierzęcego: mleka, produktów mlecznych i jaj, natomiast w dużo mniejszej ilości znajdziemy ją w mięsie i rybach – tam przewagę stanowi druga forma witaminy B12 – adenozylokobalamina.

Istnieją doniesienia, że źródłem witaminy B12 mogą być produkty wegetariańskie, takie jak algi czy fermentowane produkty sojowe, choć przeprowadzone badania pokazują, iż związki tam zawarte są  jedynie pseudowitaminami B12 (korynoidami), nieaktywnymi biologicznie i nie mogącymi konkurować z aktywnymi witaminami (w tym metylokobalaminą). Warto pamiętać, że w przypadku wegan (nie spożywających żadnych produktów pochodzenia zwierzęcego) może prowadzić do wystąpienia niedoborów witaminy B12. Na szczęście wiele produktów roślinnych jest dziś dodatkowo wzbogacana, więc taka żywność staje się dobrym źródłem suplementacji tego mikroskładnika (choć zazwyczaj używa się w tym celu syntetycznej cyjanokobalaminy).

Na potrzeby suplementów diety metylokobalamina jest produkowana jedynie na drodze mikrobiologicznej, przy użyciu wyselekcjonowanych szczepów drobnoustrojów i bez użycia składników pochodzenia zwierzęcego. Dlatego bez obaw może być polecana osobom na diecie wegetariańskiej i wegańskiej.

Bezpieczeństwo stosowania

Witamina B12, w tym i metylokobalamina, należy do związków bezpiecznych do stosowania przez człowieka. W badaniach nie zaobserwowano żadnych toksycznych i niepożądanych skutków jej podawania, nawet w tak dużych dawkach jak 2 mg dziennie.

Podczas suplementacji witaminą B12 należy mieć na uwadze to, że może ona maskować niedobowy kwasu foliowego.