Ósemka Szargańska

Serbia, Bośnia i Hercegowina. Położenie: Mokra góra, 175 kilometrów na południowy zachód od Belgradu.

Pod nazwą Ósemka Szargańska (Sarganska osmica) kryje się zabytkowa wąskotorówka o rozstawie 760 milimetrów, biegnąca przez pogranicze serbsko-bośniackie trasą Sargan Vitasi – Mokra Góra – Wiszegrad. Gdy będące protoplastą Jugosławii Królestwo SHS ogłosiło w 1918 roku niepodległość, władze w Belgradzie uznały za konieczne dostosowanie się do odziedziczonej po Austro – Węgrzech bośniackiej sieci 760 milimetrów.

Linia kolejowa Ósemka Szargańska nie jest to – jak wiele innych linii o tym prześwicie toru – miniaturowa kolejka, a część krajowej magistrali dawnego Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, łączącej Belgrad z Sarajewem i Dubrownikiem. Początku bałkańskich wąskotorówek o szerokości 760 milimetrów szukać należy w austriackim budownictwie kolejowym, prowadzonym w odebranej Turkom Bośni i Hercegowinie. Staraniem Wiednia powstało tam wiele długich kolejek, stanowiących głównie arterie transportowe kraju. Sprzeciw władz węgierskich, obawiających się nadmiernej konkurencji dla swoich linii biegnących przez Chorwację ku portom dalmatyńskim zdecydował o tym, że nie zastosowano toru o szerokości 1435 milimetrów. W latach 1922-1925 zbudowano linię z Belgradu do granicznej Mokrej Góry (255 kilometrów). Ósemka Szargańska stanowiła fragment tej trasy, poprowadzony przez wyjątkowo trudny teren górski. Na mierzącym 15,5 kilometra szlaku Sargan Vitasi – Mokra Góra znalazły się 22 tunele i pięć mostów. Najdłuższy tunel ma 1660 metrów długości. Nazwa „Ósemka” została wzięta od skomplikowanego przebiegu trasy. Wąskotorowe linie w dawnej Jugosławii zostały w całości zlikwidowane w latach 70. XX wieku. Większość rozebrano, a część przełożono na 1435 milimetry. Los ten spotkał też Ósemkę, którą zamknięto w 1974 roku. Jednak w latach 1999-2003 zdecydowano o odbudowie połączenia.