Możliwości współczesnej medycyny graniczą dziś z cudami. To, co wczoraj mogliśmy zobaczyć w horrorach czy przeczytać w książkach fantastyczno-naukowych, stało się rzeczywistością.
Zacznijmy od nowości w medycynie, na które wszyscy się zgadzamy. Dzięki poznaniu genomu człowieka i opracowaniu metod zmieniania do możliwe stało się leczenie rdzeniowego zaniku mięśni. Od 2017 r. mamy lek, którego działanie polega na usunięciu wadliwej części genu i wstawieniu prawidłowego fragmentu. Tą metodę, zwaną terapią pomostowania genowego, w rdzeniowym zaniku mięśni stosuje się już także w Polsce. Rdzeniowy zanik mięśni był dotąd chorobą nieuleczalną, postępującą i polegającą na stopniowym zaniku wszystkich mięśni, w rezultacie czego traci się możliwość poruszania, mówienia, oddychania. Trwają badania nad wykorzystaniem terapii genowej do leczenia choroby Huntingtona. Testy na zwierzętach wypadły obiecująco, terapię zaczęto już nawet stosować u ludzi, ale o jej skuteczności przekonamy się się zapewne za kilka lat. Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zaaprobowała w 2017 r. zmodyfikowane genetycznie limfocyty T do leczenia ostrej białaczki limfoblastycznej. Przypomnijmy, że to rodzaj białaczki o bardzo wysokim współczynniku śmiertelności u osób dorosłych. Okazało się, że zmodyfikowane limfocyty, pobrane wcześniej z krwi chorego, zaatakowały komórki nowotworowe pacjenta, a więc zaczęły zwalczać chorobę. W rezultacie u 83% pacjentów uzyskano remisję nowotworu. Obecnie prowadzi się badania nad leczeniem w taki sam sposób nowotworu płuc, jajnika oraz jelita grubego.
Współczesny Minotaur.
Jednak ingerencja w ludzki genom może nieść za sobÄ… różne zagrożenia. Na przykÅ‚ad wtedy, gdy nie ograniczymy siÄ™ jedynie do wymienienia uszkodzonych części na zdrowe, ale wykorzystamy tÄ™ metodÄ™ w celu „ulepszania” czÅ‚owieka. Współczesna nauka pozwala już nie tylko na „zaprogramowanie” zdrowia czy wyglÄ…du czÅ‚owieka, ale także na stworzenie hybrydy ludzko-zwierzÄ™cej. Tego typu istoty znaliÅ›my jedynie z mitologii albo z filmów. Aż do teraz.
Zgodnie z informacją podaną przez amerykańskich badaczy, udało się stworzyć zarodek zawierający DNA świni i człowieka. Zyskano wzrost zarodka, który powstał z połączenia człowieka ze świnią, do poziomu embrionu. Ale ostatecznie został on przez naukowców w Kalifornii, gdzie przeprowadzono doświadczenie, uśmiercony. Jak należałoby się domyślać, ze względów etycznych.
Żyjące związki syntetyczne.
NiezwykÅ‚ym, choć budzÄ…cym wiele kontrowersji osiÄ…gniÄ™ciem, o którym pisano na Å‚amach czasopisma „Science” w 2017 roku, byÅ‚o wszczepienie do genomu bakterii Escherichia coli syntetycznych kwasów nukleinowych i wyhodowanie sztucznego życia. Uzyskano bowiem stabilny rozwój komórki, która zaczęła siÄ™ dzielić. PowstaÅ‚ w ten sposób żywy – choć sztuczny – organizm. Zjawisko niebywaÅ‚e, bo jak wiadomo, ludzie i zwierzÄ™ta, a także wszystkie inne żywe organizmy sÄ… zbudowane z kwasów RNA i DNA. A tu siÄ™ okazuje, że coÅ› na ksztaÅ‚t życia można stworzyć w oparciu o zwiÄ…zki syntetyczne. Inaczej mówiÄ…c, zwiÄ…zki chemiczne mogÄ… żyć.
Naukowcy i etycy zastanawiają się, czy kontynuować eksperyment, wywołuje on bowiem wiele dyskusji na temat odpowiedzialności za to, co człowiek jest w stanie stworzyć.
Sztuczna macica.
Kolejnym doświadczeniem, które w ubiegłym roku zadziwiło świat, było stworzenie sztucznej macicy. Wymyślono rodzaj urządzenia, które ma imitować warunki panujące w łonie matki. W urządzeniach przypominających foliowe torby wypełnione płynem umieszczono kilka przedwcześnie urodzonych owiec. Zwierzęta spędziły w nich cztery tygodnie. W tym czasie m.in prawidłowo rozwijały się ich płuca i mózgi. Po opuszczeniu sztucznej macicy owce przeniesiono do inkubatora, gdzie następował ich dalszy rozwój i leczenie. Czy urządzenie sprawdzi się w ratowaniu życia ludzkim wcześniakom? Odpowiedź poznamy za kilka lat.
Dłuższe życie.
Trwają badania nad przedłużeniem ludzkiego życia. Uczeni doszli do wniosku, że w tym celu trzeba znaleźć sposób na zahamowanie procesu obumierania komórek nerwowych w mózgu, który odpowiada za nasze starzenie się. Z najnowszych badań wynika, że za proces ten odpowiedzialne są komórki glejowe. Dzięki rozwojowi wiedzy w tym zakresie będzie możliwe leczenie chorób neurodegeneracyjnych.
Klonowanie.
Swego czasu gÅ‚oÅ›no byÅ‚o o owieczce Dolly, ale nadal przeprowadza siÄ™ eksperymenty zwiÄ…zane z klonowaniem – klonuje siÄ™ już zmarÅ‚e zwierzÄ™ta, planuje siÄ™ przywrócić do życia wymarÅ‚e gatunki np. mamuta. Uczeni twierdzÄ… że ze wzglÄ™dów etycznych na razie nikt tego nie robi, przynajmniej oficjalnie.
Komórki macierzyste.
Za pomocÄ… komórek macierzystych można nawet już w Polsce odbudować chrzÄ…stkÄ™ stawu kolanowego. Metoda ta jest prosta – podaje siÄ™ je za pomocÄ… artroskopu, a po pół roku kolano jak nowe. DziÄ™ki podobnym zabiegom bÄ™dziemy mogli w stanie naprawić w starym i zniszczonym organizmie wszystko, pozbywajÄ…c siÄ™ zużytych części i wszczepiajÄ…c w to miejsce komórki macierzyste, które spowodujÄ… powstanie nowej wÄ…troby, żoÅ‚Ä…dka albo nogi. Ale czy to ciÄ…gle bÄ™dziemy my? Takie pytanie sobie zadajÄ… naukowcy na caÅ‚ym Å›wiecie.